Cụm từ ‘hot’ trong vài năm rồi chắc là đây: Chuyển đổi số (Digital Transformation). Không biết bao nhiêu người nói về nó, như một điều gì đó rất tự nhiên. Nhưng khi hỏi nó là gì thì mỗi người lại có một định nghĩa khác nhau, rất phong phú. Tuy nhiên, có một điểm chung là mọi người nói nhiều về công nghệ, từ tự động hóa, đến công nghệ thông tin, rồi IoT, rồi đám mây. Như thể, công nghệ là cây đũa thần trong cổ tích, chạm vào cái gì sẽ ‘hô biến’ cái đó thành vàng. Thêm nữa, chúng ta cũng nói về số hóa (digitalization) trong những câu chuyện tương tự. Điều đó cũng gây không ít lẫn lộn.

Digital Transformation. Transformation (danh từ) hay Transform (động từ) theo từ điển Oxford định nghĩa là “to completely change the appearance or character of something/somebody, especially so that it is better” (Thay đổi toàn diện về hình thái hoặc đặc tính của sự vật/con người, đặc biệt là làm cho nó tốt hơn). Transform nếu dịch là Chuyển hóa,Biến đổi có lẽ rõ nghĩa hơn. Transform luôn là từ cái gì (cũ) sang cái gì đó (mới) mà cái mới hoàn toàn không còn liên hệ gì với cái cũ nữa. Ví dụ, như quả trứng nở ra con gà con là một cái Transformation. Con gà con là kết quả của quá trình biến đổi đó. Hoặc người ta hay lấy minh họa là sự biến đổi từ con sâu thành con bướm, cũng như vậy.

Transformation là một quá trình khó khăn, và đau đớn theo nhiều nghĩa, nhưng là bắt buộc trong quá trình tồn tại và phát triển của mọi sự vật. Nếu quả trứng không nở thành con gà con, thì quả trứng đó sẽ hỏng. Nếu doanh nghiệp không Transform thì sự tồn tại và cạnh tranh trong tương lai sẽ rất bấp bênh, và khó tránh khỏi bị đào thải. Trong Digital Transformation, thì Transformation là chính, còn ‘Digital’ là công cụ giúp cho việc Transform diễn ra thuận lợi, hiệu quả. Nhưng nhiều khi ta tập trung quá vào ‘digital’ mà quên mất mục tiêu của mình là ‘transformation’, do đó rất nhiều ‘digital transformation’ thất bại (kể cả các tập đoàn lớn, đổ không biết bao nhiêu tiền của vào công nghệ). Đã gọi là biến đổi (transform) thì đó là một quá trình liên tục (process), không thể là một dự án (one-time) làm một lần là xong (nếu vậy thì dễ quá, chẳng có Transform gì cả). Biến đổi đến cái mới, cái mới thường chưa rõ ràng và cần thai nghén đến một độ chính nhất định. Trong lộ trình đó,chúng ta dò dẫm từng bước nhưng cần kiên trì mục tiêu.

Phần ‘Digital’ là phần dễ thấy vì đã có bao nhiêu là công nghệ tối tân hiện hữu trước mắt rồi, chưa kể các chiến dịch marketing của các hãng khiến người ta hoa mắt. Tuy nhiên, dù ‘digital’ tối tân mấy cũng chỉ giúp cho phần How và What trong khi Transformation tập trung vào phần Why. ‘Digital’ chỉ là một phần trong quá trình Transformation. Nghĩa là còn nhiều phần khác nữa mới có thể Transform thành công được. Nếu gói gọn thành 3 phần: People, Process, Technology thì ‘Digital’ là một phần của Technology, hai phần còn lại khó hơn nhiều là People và Process. Nhưng hai phần khó này mới là quyết định cả một lộ trình Transformation. Nếu không đồng bộ thì Technology thậm chí không giúp gì mà còn trở thành rào cản của công việc.

‘Transformation’ chưa bao giờ dễ, dù là bản thân mỗi cá nhân hay là cả một tập đoàn. Nó là câu hỏi Why hơn là What hay How. Chỉ khi ta nắm rõ được thì ‘Digital’ hay gì nữa mới có thể phát huy được tác dụng, còn không thì ….

TB: Digitalization (Số hoá): Số hoá là việc chuyển hoá các dữ liệu để máy tính có thể đọc được. Ví dụ như scan một văn bản giấy thành file trên máy tính, tức là đã ‘số hoá’ văn bản đó. Hay việc một quy trình làm việc, phê duyệt thông qua văn bản, công văn, phê duyệt… chuyển thành một flow trên máy tính cũng là số hoá rồi. Số hoá là bước đầu tiên trong lộ trình Digital mọi thứ sau này.

Giáp Văn Vỹ

Sep 2021